Voor Tessa van de Beld, afdelingshoofd Beleidsuitvoering is de gesprekscyclus, die begint met het jaargesprek, een spannende ontwikkeling. Nu ze haar eigen jaargesprek achter de rug heeft en weet waar het om gaat, kan ze tips geven voor een goede voorbereiding.
‘Ik was de allereerste die een jaargesprek had. Het was heel erg zoeken in dat gesprek,’ geeft Tessa in alle openheid aan. Wat haar zelf heel erg heeft geholpen is om eerst ‘heel hoog over te denken’.
‘Toen ik mijn helikopterview aanzette en tegen mezelf zei: wat is nu het primaire doel van dit gesprek, kwam ik tot de antwoorden op die vraag,’ glimlacht ze.
De opluchting is van haar gezicht af te lezen en gaande het interview zegt ze een paar keer dat het voor niemand makkelijk is, ook voor haar dus niet. Maar: een goede voorbereiding op je eigen jaargesprek kan helpen om het voor jezelf niet te ingewikkeld te maken.
Valkuil
Ze waarschuwt voor één van de valkuilen waar je in kunt trappen als je je voorbereidt op je jaargesprek. ‘Je kunt bijvoorbeeld de neiging hebben om een hele waslijst aan verbeterpunten te verzinnen qua houding en gedrag, maar dat is zeker niet de bedoeling. De kunst is om voor jezelf een aantal essentiële punten van jezelf eruit te halen, die je op meerdere werkvlakken kunt toepassen.’ Dat gezegd hebbende realiseert ze zich als leidinggevende maar al te goed dat het best een opgave is, zo’n jaargesprek. Zeker als je al jaren doet wat je doet. ‘Belangrijk is dat je niet het label ‘fout’ plakt op dat wat je tot nu toe hebt gedaan. Dat wat we hebben gedaan tot nu toe was goed. Maar nu de wereld aan het veranderen is, willen we dat wat goed is, ook een tikje veranderen. Met die gedachte krijg je een positievere insteek en maak je het jezelf makkelijker,’ verwacht Tessa.
Patronen loslaten
Maar: in een veranderende omgeving méé veranderen en tegelijkertijd voor jezelf nagaan wat er anders moet, dat valt niet mee. Dat is wat Tessa als leidinggevende zelf ook ervaart. ‘Ik heb gemerkt dat hoe dichter je bij je eigen inhoud blijft in je vakgebied, hoe moeilijker het is om je vertrouwde patronen los te laten. Veranderingen aangeven doe je nu eenmaal makkelijker bij een ander dan bij jezelf.’ Tessa vond het spannend om uit haar comfortzone getrokken te worden, zelfs wel lekker. ‘Dat hoeft niet voor iedereen zo te zijn. Ik begrijp heel goed als iemand het eng vindt. Want wat gebeurt er als het niet lukt? Als je, achteraf bekeken, de werkzaamheden niet helemaal goed hebt weten in te schatten of onvoldoende hebt nagedacht over wat de consequenties zijn?’ Dat hoeft niet meteen een groot probleem te zijn.
Competenties
Met enige regelmaat hoort ze de verzuchting ‘Gaat het dan helemaal niet meer over de inhoud?’ Daar is ze het niet mee eens, ze licht toe: ‘De inhoud bereik je alleen langs de weg van houding en gedrag. Het gaat over competenties. Het gaat over het hoe, hoe je dingen bereikt. Er zijn meerdere wegen die naar Rome leiden.’
Het is daarom goed om, als je het jaargesprek voorbereidt, op een onbevangen manier naar je eigen werk en hoe je daarin functioneert te kijken. Wie daar moeite mee heeft zou bij collega’s kunnen gaan ‘klankborden’. ‘Welke kwaliteiten zie jij in mij, die ik zou kunnen gaan inzetten?’, geeft Tessa als insteek aan om het jaargesprek voor te bereiden.
Scherp houden
Als voorbeeld noemt Tessa een medewerker die van nature een afwachtende houding aanneemt in zijn of haar werk. ‘Als iemand dan zegt: je mag wel iets meer achter de dingen aanjagen of iets eerder je mond opendoen, dan kun je ook een beroep op die persoon doen om je te helpen: “Dat ga ik doen, hou mij daar scherp op.”’
Een ander voorbeeld uit de praktijk, waarbij je je eigen veranderopgave in je achterhoofd kunt houden: ‘Als het gaat om het aanleggen van een speeltuintje in de buurt, dan hoeven we het niet meer te hebben over dát we graag een speeltuin willen aanleggen, maar dan gaat het over: hóe ga ik dat doen met de buurtbewoners en wat doe ik daarin anders dan hoe ik het tot nu toe heb gedaan? Wat is mijn rol en wat is de rol van de gemeente als organisatie hierin?’
